GNU/Linux Dağıtımları

GNU/Linux dağıtımı (kısaca dağıtım); Linux çekirdeği, GNU araçları ve bir masaüstü ortamının bir araya gelmesiyle, bu birlikteliği sürdürülebilir şekilde yönetecek bir yapılandırma araçları seti, yazılım güncelleme araçları vb. ile oluşturularak işletim sistemi haline gelen uygulamaların bütününü ifade eder.

Dağıtım kavramı, özgür yazılım felsefesinin çok alternatifli dünyasının bir sonucu olarak ortaya çıkmış, Linux’a özgü bir terimdir. Yaygınlıkları ve GNU/Linux dünyasına katkılarıyla öne çıkan bazı dağıtımlar vardır: Debian, Ubuntu, Red Hat, Fedora,Linux Mint, openSUSE bunlardan birkaçıdır.

Bir GNU/Linux sistemi bilgisayara kurulmadan CD-ROM veya USB Bellek üzerinden çalışabilecek şekilde de tasarlanabilmektedir. Bir dağıtımın bu şekilde kurulmadan kullanılabilen sürümüne “canlı sistem”, kullanıldığı medyalara göre de “canlı CD”, “canlı USB” denilmektedir. Günümüzde pek çok dağıtımın kurulum medyası aynı zamanda canlı sistem özelliklidir. Bazı dağıtımlar ise sadece canlı sürümü ile yayınlanmaktadır. Bu alanda en çok bilinen dağıtım Debian temel alınarak hazırlanan Knoppix ve bir dağıtımı temel almamış olan Slax örnek olarak gösterilebilir.

Kullanıcılar açısından dağıtımları birbirinden ayıran en önemli faktörler dağıtımların kullandıkları paket yönetim sistemleri, masaüstü ortamları ve yönetim araçlarıdır. Paket yönetim sistemleri yazılımların kurulup kaldırılması için kullanılırken, masaüstü ortamları kullanıcıların sistem gereksinimleri ve ihtiyaç duydukları masaüstü araçları ve konforu açısından önemlidir. Örneğin bazı sunucu dağıtımlarında hiçbir masaüstü ortamı bulunmazken Ubuntu gibi ev-ofis amaçlı bazı dağıtımların farklı masaüstü seçenekleri ile kullanılabilme imkânı bulunmaktadır.

Dağıtım geliştirme modelleri de paket yönetim sistemleri açısında temelde üç grupta incelenebilir. Bu üç grup ikili paket yönetimi, kaynak paket yönetimi ve melez paket yönetimidir. İkili yöntemde paketler yazılımcıların kaynak kodlarından ilgili dağıtımın özelliklerine uygun şekilde derlenerek ikili hale dönüştürülür ve paket depolarından kullanıcılara sunulur. Kaynak paketlerde ise yazılımlar kaynak kodları ile depolarda bulunur, kullanıcılar derleme işlemini kendi bilgisayarlarında yaparlar. Bu şekildeki pek çok dağıtımın paket yönetim sisteminin yazılımların dağıtıma uygun derlenmesi için dağıtıma özgü bir derleme ve inşa sistemi vardır. Melez yöntemde ise bu iki yöntem de kullanılır.

Türkiye’de Fedora üzerinde geliştirilen Turkuaz, Gelecek ve Mandrake üzerinden geliştirilen Turkix, Armador OS 2006 gibi projelerden sonra TÜBİTAK bünyesinde Pardus isimli bir dağıtım geliştirilmektedir.

Loading